در نگارش مقاله علمی، اولین بخش رسمی و قابلمشاهده برای خواننده، صفحهای است که اطلاعات اولیه مقاله در آن قرار میگیرد. این صفحه معمولاً شامل عنوان، نام نویسندگان، وابستگی سازمانی، چکیده و چند واژه کلیدی است و قالب ظاهری اولیه مقاله را شکل میدهد. هدف آن ارائه یک معرفی مختصر از مقاله و مشخصکردن هویت پژوهش است.
با وجود اینکه این صفحه حجم زیادی ندارد، اما ساختار و ترتیب عناصر در آن باید مطابق استانداردهای نشریه باشد تا مقاله از نظر رسمی قابل پذیرش باشد.
در ادامه، به این میپردازیم که صفحه اول مقاله علمی دقیقاً باید شامل چه بخشهایی باشد و برای نوشتن آن چه نکاتی را باید رعایت کرد تا مقاله در همان نگاه اول، تأثیر مثبت و قابلقبولی بر جای بگذارد.
صفحه اول مقاله علمی چیست؟
صفحه اول مقاله علمی به صفحهای گفته میشود که در ابتدای مقاله قرار میگیرد و اطلاعات اولیه و شناسنامهای پژوهش را در اختیار خواننده و داور قرار میدهد. این صفحه نخستین بخش رسمی مقاله است و نقش مهمی در معرفی موضوع، نویسندگان و چارچوب کلی پژوهش دارد.
در بیشتر نشریات علمی، صفحه اول مقاله شامل عنوان مقاله، نام نویسندگان، وابستگی سازمانی، چکیده و واژههای کلیدی است. این اطلاعات به خواننده کمک میکند تا در همان نگاه اول، با موضوع مقاله و حوزه علمی آن آشنا شود.
البته تعریف صفحه اول مقاله در همه مجلات یکسان نیست. در برخی نشریات، بهویژه مجلات بینالمللی، اطلاعات نویسندگان در قالب صفحهای جداگانه با عنوان Title Page ارائه میشود و صفحه اول متن اصلی مقاله تنها شامل عنوان، چکیده و کلیدواژهها است. به همین دلیل، آشنایی با دستورالعمل هر نشریه برای تنظیم صحیح صفحه اول مقاله ضروری است.
چرا صفحه اول مقاله اهمیت دارد؟
صفحه اول هر مقاله علمی اولین بخش ارائهدهنده اطلاعات اصلی مقاله است. داوران و سردبیران هنگام دریافت یک مقاله، قبل از مطالعه بخشهای تخصصی، ابتدا این صفحه را بررسی میکنند تا تصویری اولیه از موضوع، کیفیت نگارش و میزان نظم مقاله به دست آورند. اگر اطلاعات این بخش دقیق، ساختارمند و مطابق استانداردهای نشریه باشد، مرحله ارزیابی اولیه سریعتر و با نگاه مثبتتری انجام میشود.
افزون بر این، بسیاری از بانکهای اطلاعاتی و سیستمهای نمایهسازی، اطلاعات مهم مقاله را دقیقاً از همین صفحه استخراج میکنند. بنابراین نحوه ارائه عنوان، نام نویسندگان، وابستگی سازمانی، چکیده و کلیدواژهها در دیده شدن و طبقهبندی درست مقاله تأثیر مستقیم دارد.
به همین دلیل، صفحه اول فقط یک بخش مقدماتی نیست؛ بلکه بخشی تعیینکننده است که میتواند مسیر مقاله را در فرآیند داوری و انتشار تا حد زیادی مشخص کند.
اجزای اصلی صفحه اول مقاله
صفحه اول مقاله علمی معمولاً از چند بخش اصلی تشکیل میشود که هر نشریه بنا بر سبک و دستورالعمل خود ممکن است در جزئیات آن تغییراتی ایجاد کند. با این حال، اغلب مجلات معتبر ساختار نسبتاً ثابتی برای صفحه اول دارند و نویسندگان باید این اجزا را بهدرستی و با ترتیب مشخص ارائه کنند. عناصر اصلی صفحه اول عبارتاند از:
- عنوان مقاله: عنوان باید دقیق، کوتاه و بازتابدهنده موضوع اصلی مقاله باشد. یک عنوان مناسب باید بدون ابهام، ماهیت تحقیق را منتقل کند و از عبارتهای طولانی یا کلیگویی دور باشد.
- نام نویسندگان: در این قسمت نام تمام پژوهشگرانی که در اجرای مطالعه نقش داشتهاند نوشته میشود. ترتیب اسامی معمولاً براساس میزان مشارکت تعیین میشود و ممکن است همراه با نشانهگذاری برای اتصال به افیلیشن درج شود.
- وابستگی سازمانی (Affiliation): وابستگی سازمانی نشاندهنده دانشگاه، دانشکده یا مؤسسهای است که هر نویسنده در آن فعالیت میکند. این اطلاعات برای شناسایی علمی و نمایهسازی اهمیت زیادی دارد و باید دقیق و کامل وارد شود.
- نویسنده مسئول: یکی از نویسندگان بهعنوان نویسنده مسئول مکاتبات انتخاب میشود. درج ایمیل و سایر اطلاعات تماس او ضروری است تا مجله امکان پیگیری نکات مربوط به مقاله را داشته باشد.
- چکیده: چکیده خلاصهای کوتاه و ساختاریافته از هدف، روش، یافتهها و نتیجهگیری مقاله است. این بخش معمولاً محدودیت تعداد کلمات دارد و باید طوری نوشته شود که خواننده در مدت کوتاهی با کلیت مقاله آشنا شود.
- واژگان کلیدی: در پایان صفحه اول چند واژه کلیدی مرتبط با محتوای پژوهش درج میشود تا بازیابی و نمایهسازی مقاله در جستجوهای علمی آسانتر شود. انتخاب این واژهها باید دقیق و مرتبط با مفاهیم اساسی مقاله باشد.
- موارد تکمیلی: برخی نشریات علاوه بر موارد اصلی، اطلاعات دیگری نیز در صفحه اول درخواست میکنند؛ مانند تاریخ دریافت و پذیرش مقاله، کدهای طبقهبندی موضوعی، شماره یا عنوان پروژه پژوهشی، اطلاعات مربوط به حامی مالی و توضیحات اختصاری درباره منبع تأمین بودجه. این موارد بسته به سیاست نشریه متفاوت است و نویسنده باید مطابق دستورالعمل نشریه هدف آنها را درج کند.
طرز نوشتن صفحه اول مقاله علمی در مجلات داخلی
در مقالات علمی، صفحه اول باید بهگونهای تنظیم شود که اطلاعات اصلی مقاله، ساختار کلی متن و مشخصات نویسندگان بهصورت دقیق و استاندارد قابل مشاهده باشد. نشریات علمی معمولاً حساسیت زیادی نسبت به شکل و محتوای این صفحه دارند، زیرا این بخش نشان میدهد مقاله تا چه اندازه مطابق اصول نگارشی و قالب نشریه آماده شده است.
۱. انتخاب عنوان پژوهشی دقیق
عنوان در مقاله علمی باید کوتاه، روشن و مستقیماً بیانکننده موضوع اصلی مقاله باشد. از عبارتهای طولانی، مبهم یا کلیگویی باید پرهیز شود. عنوان مناسب معمولاً شامل مفهوم اصلی مقاله و حوزه موضوعی آن است.
نمونه عنوانهای ضعیف:
- بررسی مسائل آموزشی در مدارس (خیلی کلی و نامشخص)
- تحلیل روشهای مختلف در یادگیری دانشآموزان (مبهم)
نمونه عنوانهای دقیق:
- چالشهای بهکارگیری فناوری آموزشی در مدارس متوسطه
- نقش تفکر انتقادی در ارتقای کیفیت یادگیری در کلاسهای آنلاین
در عنوان مقالات علمی، نیازی به ذکر متغیرها یا جامعه آماری نیست؛ کافی است موضوع اصلی و جهتگیری مقاله بهصورت روشن بیان شود.
۲. نوشتن نام نویسندگان براساس نقش علمی
در مقالات علمی، ترتیب نام نویسندگان باید براساس میزان مشارکت علمی در نگارش مقاله تعیین شود. معمولاً نویسندهای که بیشترین سهم را در تدوین محتوا یا تحلیل موضوع داشته است، در جایگاه نخست قرار میگیرد.
تطابق ترتیب اسامی با اطلاعات ثبتشده در سامانه مجله ضروری است. زیرا هرگونه اختلاف میتواند موجب ایجاد ابهام یا حتی رد مقاله شود. همچنین، اگر نشریه دستورالعمل مشخصی درباره شمارهگذاری نویسندگان و ارتباط آنها با وابستگی سازمانی داشته باشد، باید دقیقاً رعایت شود.
مثال: فرض کنید یک مطالعه سه پژوهشگر دارد:
- نویسنده اول: تدوین بخشهای اصلی مقاله
- نویسنده دوم: مشارکت در تحلیل و نگارش بخشی از متن
- نویسنده سوم: بازبینی علمی و ویرایش نهایی
در این حالت ترتیب صحیح درج نامها چنین خواهد بود:
نویسنده ۱ ← نویسنده ۲ ← نویسنده ۳
۳. درج دقیق وابستگی سازمانی نویسندگان
وابستگی سازمانی باید نشان دهد هر نویسنده به کدام دانشگاه، دانشکده یا مؤسسه علمی وابسته است. این اطلاعات برای اعتبارسنجی علمی و نمایهسازی مقاله اهمیت زیادی دارد.
در ثبت وابستگی، معمولاً ترتیب زیر رعایت میشود:
نام گروه (در صورت وجود) → نام دانشکده یا واحد → دانشگاه یا مؤسسه → شهر → کشور
استفاده از مخففهای نامشخص، اطلاعات ناقص یا ذکر تنها نام دانشگاه میتواند باعث ابهام شود. همچنین اگر تعداد نویسندگان چند نفر باشد و وابستگیها متفاوت باشند، کنار هر نام شماره قرار میگیرد و همان شماره در بخش وابستگی نیز تکرار میشود تا ارتباط هر فرد با سازمان مربوطه مشخص باشد.
مثال:
اگر یک مقاله دو نویسنده با وابستگی متفاوت داشته باشد، میتوان وابستگی را اینگونه نوشت:
۱. گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
۲. گروه مدیریت آموزشی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
و در قسمت نام نویسندگان:
علی رضایی¹، سارا محمدی²
این روش، ارتباط نویسندگان با محل فعالیت علمیشان را کاملاً روشن و استاندارد نشان میدهد.
۴. معرفی نویسنده مسئول با اطلاعات علمی معتبر
در مقاله علمی، نویسنده مسئول فردی است که ارتباط میان تیم پژوهش و مجله را بر عهده دارد. این شخص مسئول دریافت ایمیلهای داوران، پاسخگویی به پرسشهای سردبیر و انجام اصلاحات احتمالی است. به همین دلیل، معرفی او در صفحه اول باید کاملاً شفاف و مطابق استانداردهای نشریه باشد.
اطلاعات نویسنده مسئول معمولاً شامل نام کامل، وابستگی سازمانی و یک ایمیل علمی معتبر است. بسیاری از نشریات ترجیح میدهند یا حتی الزام دارند که ایمیل نویسنده مسئول ایمیل دانشگاهی یا سازمانی باشد، زیرا ایمیلهای شخصی مانند Gmail یا Yahoo ممکن است از نظر اعتبار علمی مناسب تلقی نشوند.
همچنین اگر نویسنده مسئول دارای شناسه پژوهشی بینالمللی مانند ORCID (ارکید) باشد، درج آن در این بخش امتیاز محسوب میشود و به فرآیند شناسایی نویسنده کمک میکند.
مثال:
نویسنده مسئول:
دکتر محمد احمدی
گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
ایمیل: m.ahmadi@ut.ac.ir
ORCID: 0000-0002-4580-XXXX
۵. نگارش چکیده علمی مناسب
چکیده در مقاله علمی باید خلاصهای روشن و فشرده از محتوای کلی مقاله باشد؛ بدون ورود به جزئیات پژوهشی، دادههای آماری یا مباحث تخصصی عمیق. چکیده باید بهصورت یک پاراگراف پیوسته نوشته شود و معمولاً بین ۱۲۰ تا ۲۰۰ کلمه است. یک چکیده مناسب باید شامل موارد زیر باشد:
- طرح موضوع اصلی مقاله
- هدف یا رویکرد کلی نویسنده
- مهمترین نکات یا محورهای بحث
- جمعبندی یا نتیجهگیری کلی
در چکیده، از ذکر منابع، نقلقول، جدول، شکل، یا توضیحات طولانی پرهیز میشود.
نمونه چکیده مناسب برای یک مقاله علمی
«این مقاله به بررسی نقش فناوریهای نوین آموزشی در ارتقای کیفیت یادگیری دانشآموزان میپردازد. در ابتدا برخی از مهمترین ابزارهای دیجیتال معرفی میشود و سپس تأثیر استفاده از این ابزارها بر تعامل، انگیزش و مشارکت یادگیرندگان مورد تحلیل قرار میگیرد. همچنین چالشهای رایج در بهکارگیری فناوری، مانند کمبود زیرساخت، مهارت ناکافی معلمان و نابرابری دسترسی، مورد بحث قرار گرفته است. در پایان، مجموعهای از پیشنهادها برای بهبود کاربست فناوری در محیطهای آموزشی ارائه میشود. هدف مقاله ارائه تصویری جامع از ظرفیتها و محدودیتهای فناوری آموزشی و کمک به تصمیمگیری آگاهانه در زمینه برنامهریزی آموزشی است.»
۶. انتخاب واژههای کلیدی پژوهشی
واژههای کلیدی از بخشهای مهم صفحه اول مقاله علمی هستند و نقش مهمی در نمایهسازی و جستجوپذیری مقاله دارند. پایگاههای اطلاعاتی، موتورهای جستجو و سیستمهای دستهبندی علمی برای تشخیص موضوع مقاله تا حد زیادی به کلیدواژهها تکیه میکنند. بنابراین، انتخاب واژههای کلیدی باید با دقت و مطابق موضوع اصلی مقاله انجام شود.
در انتخاب کلیدواژهها رعایت نکات زیر ضروری است:
- مرتبط بودن با محتوای مقاله: واژهها باید مستقیماً به موضوع و محورهای اصلی مقاله اشاره کنند.
- استفاده از اصطلاحات رایج علمی: کلیدواژهها بهتر است از میان واژگانی انتخاب شوند که در ادبیات علمی حوزه مربوطه رایج و قابلبازیابی هستند.
- پرهیز از واژههای بسیار عمومی یا مبهم: اصطلاحاتی مثل «آموزش»، «تکنولوژی»، «مدیریت» اگر خیلی کلی باشند، کارکرد جستجویی مؤثری نخواهند داشت.
- پرهیز از تکرار دقیق عنوان مقاله: مگر در موارد ضروری، بهتر است کلیدواژهها مکمل عنوان باشند، نه تکرار آن.
- رعایت تعداد استاندارد: معمولاً ۳ تا ۶ واژه کلیدی کافی است.
مثال: برای یک مقاله با موضوع «نقش تفکر انتقادی در آموزش آنلاین»، واژههای کلیدی مناسب میتوانند اینها باشند:
- تفکر انتقادی
- یادگیری آنلاین
- آموزش الکترونیکی
- مهارتهای شناختی
- محیطهای یادگیری دیجیتال
این کلیدواژهها هم مرتبطاند، هم قابلبازیابی و متناسب با ساختار یک مقاله علمی.
صفحه اول مقاله در نشریات بین المللی چگونه است؟
در نشریات بینالمللی، صفحه اول مقاله با الگوی رایج در مجلات علمی زبان فارسی تفاوت دارد. این صفحه که با نام Title Page شناخته میشود، بهصورت جداگانه از متن اصلی مقاله تهیه میشود. دلیل جداسازی صفحه عنوان، امکان اجرای داوری کور (Blind Review) است؛ روشی که در آن هویت نویسندگان نباید برای داوران قابل مشاهده باشد. به همین علت، هنگام ارسال مقاله، Title Page و Main Document بهصورت دو فایل مجزا بارگذاری میشوند.
Title Page معمولاً شامل موارد زیر است:
- عنوان کامل مقاله: عنوان باید دقیق و بازتابدهنده موضوع پژوهش باشد و بدون اختصار یا جملههای غیرضروری نوشته شود.
- نام نویسندگان و ترتیب آنها: اسامی پژوهشگران براساس میزان مشارکت علمی فهرست میشود و در کنار هر نام، شمارهای قرار میگیرد که به وابستگی سازمانی او اشاره دارد.
- وابستگی سازمانی پژوهشگران: اطلاعات مؤسسه، دانشکده، دانشگاه، شهر و کشور بهصورت کامل نوشته میشود تا هویت علمی نویسندگان به شکلی استاندارد مشخص باشد.
- نویسنده مسئول مکاتبات (Corresponding Author): مشخصات فردی که مسئول ارتباط با مجله است، شامل ایمیل علمی معتبر و در صورت نیاز شناسه ORCID درج میشود.
- اطلاعات تکمیلی در صورت درخواست مجله: برخی نشریات مواردی مانند تعارض منافع، منابع مالی یا سپاسگزاریها را نیز در این صفحه قرار میدهند.
- مشارکت نویسندگان (Author Contributions): در بسیاری از نشریات بینالمللی لازم است نقش هر نویسنده در نگارش مقاله مشخص شود. این بخش معمولاً براساس الگوی CRediT نوشته میشود و شفافیت علمی مقاله را افزایش میدهد.
- بیانیههای اخلاقی (Ethical Statements): برخی مجلات درخواست میکنند نویسندگان تأیید کنند که مقاله اصیل است، قبلاً منتشر نشده و همزمان برای مجله دیگری ارسال نشده است. این موارد معمولاً در Title Page ذکر میشود.
نکته مهم این است که چکیده و واژگان کلیدی در Title Page نوشته نمیشوند. این بخشها در فایل اصلی مقاله قرار میگیرند، فایلی که برای داور ارسال میشود نباید شامل نام یا اطلاعات نویسندگان باشد. بنابراین، صفحه اول در ژورنالهای بینالمللی بیشتر نقش یک صفحه اطلاعاتی دارد تا بخشی از محتوای علمی مقاله، و رعایت دقیق ساختار آن برای پذیرش اولیه مقاله ضروری است.
تفاوت صفحه اول مقاله در مجلات داخلی و نشریات بینالمللی
جدول زیر تفاوتهای اصلی میان ساختار صفحه اول مقاله در مجلات علمی داخلی و نشریات بینالمللی را بهصورت خلاصه و مقایسهای نشان میدهد. این مقایسه کمک میکند نویسندگان با درک دقیقتری از الزامات هر نوع نشریه، صفحه اول مقاله را متناسب با محل انتشار آن تنظیم کنند و از اعمال اصلاحات یا بازگشت مقاله در مراحل اولیه داوری جلوگیری شود.
| ویژگی | مجلات علمی داخلی | نشریات بینالمللی |
|---|---|---|
| جایگاه صفحه اول | بخشی از متن اصلی مقاله | فایل جداگانه با عنوان Title Page |
| هدف اصلی | معرفی مقاله و نویسندگان به خواننده و داور | ارائه اطلاعات شناسنامهای مقاله به سردبیر |
| اطلاعات نویسندگان | در صفحه اول مقاله درج میشود | فقط در Title Page درج میشود |
| داوری دوسو ناشناس | معمولاً اجرا نمیشود | اغلب اجرا میشود |
| چکیده | در صفحه اول مقاله قرار دارد | در فایل اصلی مقاله (Main Document) |
| واژگان کلیدی | در صفحه اول مقاله درج میشود | در فایل اصلی مقاله درج میشود |
| نویسنده مسئول | معمولاً ذکر میشود | ذکر آن الزامی است |
| ایمیل نویسنده مسئول | اغلب ایمیل دانشگاهی ترجیح داده میشود | ایمیل علمی معتبر الزامی است |
| اطلاعات تکمیلی (حامی مالی، اخلاق پژوهش) | کمتر رایج است | معمولاً در Title Page یا فرمهای جداگانه درج میشود |
| مشارکت نویسندگان (CRediT) | معمولاً الزامی نیست | در بسیاری از مجلات الزامی است |
| حساسیت به فرمت | متوسط تا زیاد | بسیار زیاد |
| پیامد عدم رعایت ساختار | بازگشت مقاله برای اصلاح | رد اولیه یا Desk Reject |
با توجه به تفاوتهای نشاندادهشده در جدول، نمیتوان یک قالب واحد را برای صفحه اول همه مقالات علمی در نظر گرفت. در مجلات داخلی، صفحه اول بخشی از متن اصلی مقاله محسوب میشود و نقش معرفی پژوهش را بر عهده دارد، در حالی که در نشریات بینالمللی، صفحه اول یا Title Page بیشتر یک صفحه اطلاعاتی مستقل است که برای مدیریت فرآیند داوری و شناسایی نویسندگان به کار میرود. بنابراین، توجه به دستورالعمل نشریه هدف و تطبیق دقیق ساختار صفحه اول با آن، یکی از مهمترین عوامل در پذیرش اولیه مقاله محسوب میشود.
قالب بندی ظاهری صفحه اول مقاله
قالب بندی صحیح صفحه اول نقش مهمی در حرفهای دیدهشدن مقاله دارد. حتی زمانی که تمام اجزا بهدرستی نوشته شده باشند، اگر چیدمان آنها مطابق استاندارد نشریه نباشد، مقاله در نگاه اول منظم و علمی بهنظر نمیرسد. در ادامه، قالب بندی صفحه اول در نشریات داخلی و بینالمللی در دو بخش جداگانه بررسی میشود.
قالب بندی صفحه اول در نشریات داخلی
در نشریات علمی فارسی، صفحه اول معمولاً شامل عنوان، نام نویسندگان، وابستگی سازمانی، چکیده و واژگان کلیدی است. جدول زیر مهمترین اجزای قالب بندی را بهصورت خلاصه نشان میدهد:
| بخش | توضیح قالب بندی |
|---|---|
| عنوان مقاله | بالای صفحه، معمولاً وسطچین، با فونت بزرگتر از متن، ساده و بدون افکت. |
| نام نویسندگان | زیر عنوان، وسط چین یا چپ چین طبق راهنمای نشریه؛ در صورت تعدد نویسندگان با شماره superscript. |
| وابستگی سازمانی (افیلیشن) | در بخشی جدا، زیر نامها؛ هر افیلیشن در یک خط مجزا و همراه با شماره مرتبط با نویسنده. |
| نویسنده مسئول | اطلاعات تماس (ایمیل و گاهی تلفن)، معمولاً زیر افیلیشن و با علامت * یا † مشخص میشود. |
| چکیده | یک پاراگراف واحد، بعد از اطلاعات نویسندگان؛ عنوان «چکیده» معمولاً وسطچین یا چپچین. |
| واژگان کلیدی | بلافاصله پس از چکیده؛ با برچسب «واژگان کلیدی» و معمولاً بین ۳ تا ۶ مورد. |
| فونت و اندازه | معمولاً فونت B Nazanin یا IRNazanin، اندازه ۱۲ یا ۱۴. |
| فاصله خطوط | بین ۱ تا ۱.۵ بسته به دستورالعمل نشریه. |
قالب بندی Title Page در نشریات بینالمللی
در ژورنالهای بینالمللی، Title Page یک فایل جداگانه است که فقط اطلاعات هویتی مقاله و نویسندگان را شامل میشود. چکیده و کلیدواژهها هرگز در این صفحه نمیآیند.
| بخش | توضیح قالب بندی |
|---|---|
| Full Title (عنوان کامل مقاله) | بالای صفحه، معمولاً چپچین؛ بدون اختصار و با زبان علمی دقیق. |
| Authors (نام نویسندگان) | زیر عنوان، چپچین؛ همراه با شماره superscript برای اتصال به Affiliation. |
| Affiliations (وابستگی سازمانی) | بهصورت شمارهدار، هر مورد در یک خط؛ شامل گروه، دانشکده، دانشگاه، شهر و کشور. |
| Corresponding Author | نام و ایمیل دانشگاهی نویسنده مسئول؛ معمولاً همراه با ORCID. |
| Declarations (در صورت لزوم) | مانند Funding، Conflict of Interest، Ethics، Acknowledgments؛ بسته به سیاست ژورنال. |
| فونت و اندازه | معمولاً Times New Roman یا Arial سایز ۱۰–۱۲؛ ساده و بدون افکت. |
| ساختار صفحه | Title Page یک فایل مستقل است و هیچ بخش علمی (Abstract، Keywords، متن مقاله) در آن وجود ندارد. |
نمونه صفحه اول مقاله
برای درک بهتر تفاوتها و آشنایی عملی با ساختار صفحه اول مقاله، مشاهده نمونههای واقعی از نشریات داخلی و بینالمللی بسیار کمککننده است. نمونههایی که در ادامه آمدهاند، شکل استاندارد ارائه اطلاعات اولیه مقاله را در هر دو نوع نشریه نشان میدهند و میتوانند بهعنوان الگوی بصری برای نویسندگان مورد استفاده قرار گیرند.
نمونه صفحه اول مقاله در نشریات داخلی
در نشریات علمی فارسی، صفحه اول مقاله معمولاً شامل عنوان، نام نویسندگان، وابستگی سازمانی، چکیده و واژگان کلیدی است و همه این موارد در یک صفحه و در ابتدای فایل اصلی مقاله قرار میگیرند. این نوع صفحه اول، علاوه بر معرفی مقاله، نقش آغاز رسمی متن علمی را نیز ایفا میکند و مستقیماً در اختیار داور قرار میگیرد.
نمونه صفحه اول مقاله در نشریات بینالمللی (Title Page)
در ژورنالهای بینالمللی، صفحه اول مقاله با عنوان Title Page شناخته میشود و بهصورت فایلی مستقل از متن اصلی مقاله تهیه میگردد. این صفحه صرفاً شامل اطلاعات هویتی مقاله و نویسندگان است و برای اجرای داوری کور (Blind Review) از فایل اصلی جدا میشود. به همین دلیل، برخلاف نشریات داخلی، چکیده و واژگان کلیدی در این صفحه درج نمیشوند. مشاهده نمونه صفحه اول مقاله انگلیسی کمک میکند تا تفاوت این ساختار با الگوی رایج در نشریات فارسی بهخوبی درک شود.
سؤالات متداول
صفحه اول مقاله علمی شامل چه بخشهایی است؟
صفحه اول مقاله علمی معمولاً شامل عنوان مقاله، نام نویسندگان، وابستگی سازمانی، نویسنده مسئول، چکیده و واژگان کلیدی است. البته بسته به نوع نشریه و دستورالعمل آن، ممکن است برخی از این اطلاعات در صفحهای جداگانه یا با ترتیب متفاوت ارائه شوند.
صفحه اول مقاله چگونه باید باشد تا مورد پذیرش قرار گیرد؟
صفحه اول مقاله باید از نظر محتوا و قالببندی دقیقاً مطابق دستورالعمل نشریه هدف تنظیم شود. رعایت ترتیب اجزا، استفاده از فونت و اندازه مناسب، درج کامل اطلاعات نویسندگان و نگارش صحیح چکیده و کلیدواژهها از عوامل مهم در پذیرش اولیه مقاله هستند.
تفاوت صفحه اول مقاله فارسی و صفحه اول مقاله انگلیسی چیست؟
در بسیاری از مجلات داخلی، صفحه اول بخشی از متن اصلی مقاله محسوب میشود و شامل تمام اطلاعات پایه مقاله است. اما در نشریات بینالمللی، صفحه اول مقاله انگلیسی معمولاً در قالب فایلی جداگانه با عنوان Title Page تهیه میشود و چکیده و واژگان کلیدی در فایل اصلی مقاله قرار میگیرند.
آیا چکیده و واژگان کلیدی همیشه در صفحه اول مقاله قرار میگیرند؟
در مجلات داخلی معمولاً چکیده و واژگان کلیدی در صفحه اول مقاله درج میشوند. اما در مجلات بینالمللی، این بخشها اغلب در فایل اصلی مقاله قرار دارند و نباید در Title Page نوشته شوند، مگر اینکه نشریه بهطور مشخص خلاف آن را اعلام کرده باشد.
نویسنده مسئول چه کسی است و چرا باید در صفحه اول معرفی شود؟
نویسنده مسئول فردی است که ارتباط با مجله و داوران را بر عهده دارد. معرفی نویسنده مسئول همراه با ایمیل معتبر در صفحه اول یا Title Page ضروری است، زیرا تمام مکاتبات رسمی مقاله از طریق این شخص انجام میشود.
آیا ترتیب نام نویسندگان در صفحه اول اهمیت دارد؟
بله. ترتیب نام نویسندگان باید براساس میزان مشارکت علمی آنها در پژوهش تعیین شود. درج نادرست ترتیب اسامی یا عدم تطابق آن با اطلاعات ثبتشده در سامانه مجله میتواند باعث ایجاد مشکل در فرآیند داوری یا انتشار مقاله شود.
آیا قالب صفحه اول مقاله باید دقیقاً مشابه نمونههای ارائهشده باشد؟
نمونهها صرفاً برای آشنایی با ساختار کلی صفحه اول مقاله ارائه میشوند. قالب نهایی صفحه اول باید دقیقاً مطابق دستورالعمل نشریه هدف تنظیم شود و نمونهها جایگزین راهنمای نویسندگان مجله نیستند.
آیا بیتوجهی به صفحه اول مقاله میتواند باعث رد شدن مقاله شود؟
در بسیاری از موارد، بله. اگر صفحه اول مقاله از نظر ساختار یا قالببندی با استانداردهای نشریه همخوانی نداشته باشد، مقاله ممکن است در مرحله بررسی اولیه برای اصلاح بازگردانده شود یا حتی رد شود.
جمع بندی
صفحه اول مقاله علمی، اگرچه از نظر حجم بخش کوچکی از مقاله را تشکیل میدهد، اما نقشی تعیینکننده در ارزیابی اولیه، داوری و حتی دیدهشدن پژوهش در پایگاههای علمی دارد. این صفحه نخستین نقطه تماس داور، سردبیر و خواننده با مقاله است و نحوه تنظیم آن میتواند برداشت اولیهای مثبت یا منفی از کیفیت کلی پژوهش ایجاد کند.
در این مقاله تلاش شد با نگاهی جامع، به این موضوع پرداخته شود که صفحه اول مقاله علمی چگونه باید باشد، چه اجزایی را شامل میشود و تنظیم آن در مجلات داخلی و نشریات بینالمللی چه تفاوتهایی دارد. بررسی ساختار صفحه اول، نحوه نگارش اجزایی مانند عنوان، نام نویسندگان، وابستگی سازمانی، نویسنده مسئول، چکیده و واژگان کلیدی نشان داد که دقت در این بخش، به همان اندازه محتوای علمی مقاله اهمیت دارد.
همچنین با مقایسه ساختار صفحه اول مقاله در مجلات داخلی و صفحه اول مقاله انگلیسی در ژورنالهای بینالمللی مشخص شد که نمیتوان از یک قالب واحد برای همه نشریات استفاده کرد. در حالی که در بسیاری از مجلات داخلی صفحه اول بخشی از متن اصلی مقاله محسوب میشود، در نشریات بینالمللی معمولاً صفحه عنوان یا Title Page بهصورت فایلی جداگانه تنظیم میشود و نقش اطلاعاتی و مدیریتی در فرآیند داوری دارد. نادیده گرفتن این تفاوتها میتواند منجر به بازگشت مقاله برای اصلاح یا حتی رد اولیه آن شود.
در نهایت، مهمترین توصیه به نویسندگان این است که پیش از ارسال مقاله، دستورالعمل نشریه هدف را بهدقت بررسی کرده و صفحه اول مقاله، چه در قالب فارسی و چه در قالب صفحه اول مقاله انگلیسی، دقیقاً مطابق با الزامات همان نشریه تنظیم کنند. توجه به این بخش، علاوه بر افزایش شانس پذیرش مقاله، نشاندهنده نظم، دقت و تسلط نویسنده بر اصول نگارش علمی است و میتواند مسیر داوری و انتشار مقاله را بهطور محسوسی هموارتر کند.