هزینه های چاپ و انتشار مقاله ISI چقدر است؟

مقاله ISI به مقالات علمی گفته می‌شود که در مجلات نمایه‌شده در پایگاه معتبر Web of Science (که پیش‌تر با نام ISI شناخته می‌شد) منتشر می‌شوند. این مقالات معمولاً حاصل پژوهش‌های اصیل و نوآورانه هستند و پس از طی کردن فرآیند داوری تخصصی (Peer Review) توسط کارشناسان همان حوزه علمی، پذیرش و چاپ می‌شوند. چاپ مقاله در مجلات ISI برای پژوهشگران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی اهمیت زیادی دارد، چون باعث ارتقای رزومه علمی، کسب امتیاز در پذیرش و دیده‌شدن نتایج تحقیق می‌شود. اما یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها در این مسیر، هزینه های انتشار مقاله ISI است. بسیاری از مجلات ISI رایگان نیستند و برای ارسال، داوری یا چاپ مقاله، مبالغی دریافت می‌کنند. این هزینه‌ها بسته به ناشر، رتبه مجله و نوع دسترسی (رایگان یا اشتراکی) می‌تواند از چندصد دلار تا چند هزار دلار متغیر باشد. علاوه بر این، در بعضی مجلات هزینه‌هایی مثل چاپ سریع یا ویراستاری زبان هم به نویسندگان تحمیل می‌شود. از آنجا که پژوهشگران ایرانی علاوه بر هزینه‌های بالا با مشکل پرداخت ارزی و محدودیت‌های بانکی هم روبه‌رو هستند، آگاهی از انواع هزینه ثبت مقاله در ISI، روش های پرداخت و راهکار های کاهش هزینه اهمیت زیادی دارد. در این مقاله تلاش می‌کنیم به‌طور جامع به این موضوع بپردازیم و نمونه‌هایی واقعی از هزینه های چاپ مقاله در مجلات معتبر را بررسی کنیم.

انواع مجلات ISI از نظر هزینه

همه مجلات ISI از نظر هزینه یکسان نیستند. سیاست مالی هر مجله به ناشر، مدل کسب‌وکار و نوع دسترسی آن بستگی دارد. برخی مجلات هزینه چاپ مقاله ISI را از خوانندگان و کتابخانه‌ها تأمین می‌کنند و بنابراین از نویسندگان مبلغی دریافت نمی‌کنند؛ در حالی که مجلات دیگر هزینه‌ها را مستقیماً از نویسندگان مقاله دریافت می‌کنند تا بتوانند مطالب را به صورت آزاد در اختیار همه قرار دهند.بر همین اساس، می‌توان مجلات ISI را به دو گروه اصلی تقسیم کرد:

1. مجلات رایگان و بدون هزینه چاپ (Free Journals)

• در این نوع مجلات، نویسنده برای ارسال، داوری و چاپ مقاله هیچ هزینه ای پرداخت نمی‌کند.
• بیشتر این مجلات به صورت اشتراکی (Subscription-based) هستند؛ یعنی درآمد آن‌ها از طریق فروش اشتراک به دانشگاه‌ها و کتابخانه‌ها تأمین می‌شود نه از نویسندگان.
• معمولاً زمان داوری و چاپ در این مجلات طولانی‌تر است و رقابت برای پذیرش مقاله بیشتر خواهد بود.
• نمونه: بسیاری از مجلات با ضریب تأثیر بالا در حوزه‌های ریاضی و علوم پایه.

2. مجلات با هزینه چاپ (Paid Journals)

• این مجلات برای پردازش و چاپ مقاله از نویسندگان هزینه دریافت می‌کنند. این هزینه معمولاً به نام Article Processing Charge (APC) شناخته می‌شود.
• بیشتر در قالب Open Access فعالیت می‌کنند؛ یعنی مقاله پس از چاپ برای همه به‌صورت رایگان در دسترس خواهد بود و هزینه را نویسنده می‌پردازد.
• هزینه‌ها بسته به ناشر و رتبه مجله متفاوت است (معمولاً از 500 تا 4000 دلار).
• برخی از مجلات علاوه بر هزینه چاپ مقاله، هزینه ارسال مقاله (Submission Fee) یا حتی هزینه داوری مقاله (Review Fee) هم دریافت می‌کنند.
• نمونه: بسیاری از مجلات ناشران بزرگی مثل Elsevier، Springer، Wiley، MDPI.

انواع هزینه های انتشار مقاله ISI

چاپ مقاله در مجلات ISI تنها به هزینه نهایی چاپ محدود نمی‌شود. در واقع، بسیاری از مجلات بسته به سیاست‌های خود در مراحل مختلف، مبالغ متفاوتی از نویسندگان دریافت می‌کنند. این هزینه ها ممکن است از زمان ارسال مقاله تا پس از پذیرش و حتی در مرحله چاپ نهایی اعمال شوند. آگاهی از نوع و زمان پرداخت هرکدام، به پژوهشگر کمک می‌کند پیش از انتخاب مجله، برآورد دقیقی از هزینه های احتمالی داشته باشد. بنابراین بر اساس مراحل انتشار، هزینه‌ها را می‌توان به صورت جدول زیر تقسیم کرد:

در ادامه هر یک از هزینه ها را گام به گام و بیشتر توضیح میدهیم:

1. هزینه ارسال مقاله (Submission Fee)

• بعضی مجلات هنگام ارسال اولیه مقاله مبلغی دریافت می‌کنند.
• این هزینه معمولاً برای بررسی اولیه (Initial Screening) و ورود به فرآیند داوری است.
• غیرقابل بازگشت است؛ یعنی حتی اگر مقاله رد شود، پول برگردانده نمی‌شود.
• تقریباً ۵۰ تا ۱۵۰ دلار معادل ~ ۲,۵۰۰,۰۰۰ تا ۷,۵۰۰,۰۰۰ تومان

2. هزینه داوری مقاله (Review Fee)

• در برخی مجلات، مخصوصاً پزشکی و علوم زیستی، هزینه ای بابت فرآیند داوری گرفته می‌شود.
• هدف: پوشش هزینه‌های داوران و مدیریت سامانه داوری.
• معمولاً مبلغ کمی است اما در بعضی ناشران معتبر وجود دارد.
• ممکن است بین ۱۰ تا ۲۰۰ دلار یا گاهی بیشتر شود معادل ۵۰۰,۰۰۰ تا ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

3. هزینه پردازش مقاله (Processing Fee)

• برخی مجلات هزینه‌ای به نام Handling Fee یا Processing Fee دریافت می‌کنند.
• این هزینه برای آماده‌سازی مقاله جهت داوری، بررسی فنی و اصلاحات اولیه است.
• معمولاً بخشی از مجموع APC است؛ ممکن است ۵۰ تا ۳۰۰ دلار معادل ~ ۲,۵۰۰,۰۰۰ تا ۱۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان

4. هزینه چاپ و انتشار (Publication Fee / APC)

• مهم ترین و رایج ترین هزینه چاپ مقاله ISI است.
• بیشتر در مجلات Open Access دریافت می‌شود.
• نویسنده پس از پذیرش مقاله باید آن را پرداخت کند تا مقاله چاپ و به صورت عمومی منتشر شود.
• مبلغ آن معمولاً بین 500 تا 4000 دلار است.
• متوسط جهانی حدود ۱,۲۳۵ دلار (میانگین APC) Grants.gov، یا طبق آمار برخی مجلات بین ۵۰۰ تا ۶,۰۰۰ دلار معادل ~ ۶,۱۷۵,۰۰۰ تا ۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

5. هزینه چاپ سریع (Fast Track / Rapid Publication)

• بعضی مجلات برای سرعت‌بخشیدن به داوری و چاپ، گزینه چاپ سریع ارائه می‌دهند.
• هزینه این سرویس بیشتر از حالت عادی است.
• مناسب پژوهشگرانی است که به دلیل زمان محدود (مثل دفاع یا ارتقای شغلی) نیاز به چاپ سریع دارند.
• ممکن است ۱۰۰ تا ۵۰۰ دلار اضافه بر APC شود معادل ۵,۰۰۰,۰۰۰ تا ۲۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان

6. هزینه‌های جانبی

• ویراستاری و بازبینی زبان: مخصوصاً برای نویسندگانی که زبان انگلیسی آن‌ها نیاز به اصلاح دارد.
• ترجمه تخصصی: در صورت ارسال مقاله فارسی به مجلات خارجی.
• فرمت بندی و صفحه آرایی: برخی ناشران فرمت دقیق و خاص دارند.
• هزینه تصاویر رنگی یا نمودارها: بعضی مجلات برای چاپ تصاویر رنگی در نسخه چاپی هزینه جداگانه می‌گیرند.
• ویراستاری زبان: ۵۰ تا ۵۰۰ دلار یا بیشتر؛ ترجمه تخصصی: هزینه بر اساس تعداد کلمات؛ نمودار رنگی: ۱۰ تا ۲۰۰ دلار معادل ویراستاری: ~ ۲,۵۰۰,۰۰۰ تا ۲۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان؛ نمودار رنگی: ~ ۵۰۰,۰۰۰ تا ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

پس در فرآیند چاپ مقاله ISI، هر مجله ممکن است هزینه های متفاوتی از نویسنده دریافت کند. این هزینه‌ها از مرحله ارسال گرفته تا داوری، پردازش، چاپ نهایی و حتی خدمات جانبی متغیر هستند. آگاهی از این دسته‌بندی به پژوهشگر کمک می‌کند پیش از انتخاب مجله، برآورد دقیقی از مخارج احتمالی و هزینه ثبت مقاله در ISI داشته باشد. جدول زیر انواع رایج هزینه‌ها را به‌صورت خلاصه نشان می‌دهد:

عوامل موثر در میز هزینه انتشار مقاله ISI

هزینه چاپ مقاله در مجلات ISI عدد ثابتی نیست و به عوامل مختلفی بستگی دارد. قبل از انتخاب مجله، پژوهشگر باید همه این عوامل را بررسی کند تا با توجه به بودجه و نیاز خود بهترین تصمیم را بگیرد. مهم‌ترین مواردی که بر میزان هزینه تأثیر می‌گذارند عبارتند از:

1. تاثیر ضریب تأثیر (Impact Factor) و رتبه مجله (Quartile) در هزینه

• هرچه مجله ضریب تأثیر (IF) بالاتری داشته باشد (به‌خصوص مجلات Q1)، معمولاً هزینه چاپ مقاله هم بیشتر است. هرچه IF بالاتر باشد، نشان‌دهنده اعتبار علمی و تأثیر بیشتر مجله است.
  هزینه چاپ مقاله معمولاً در مجلات با IF بالا بیشتر است، چون تقاضای بیشتری دارند. مجلات Q2 و Q3 هزینه‌های متوسط (۵۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار) دارند ومجلات Q4 برخی رایگان و برخی با هزینه پایین می باشند.
• در مجلات معتبر پزشکی، داروسازی یا علوم زیستی، هزینه ها گاهی به بیش از 4000 دلار می‌رسد.

2. نوع دسترسی مجله (Open Access یا Subscription)

یکی از مهم‌ترین عواملی که بر هزینه های انتشار مقاله ISI تأثیر می‌گذارد، مدل دسترسی مجله است. ناشران برای تأمین هزینه های چاپ، داوری، صفحه‌آرایی و نگهداری پایگاه داده، دو شیوه اصلی درآمدزایی دارند: یا هزینه را از نویسندگان دریافت می‌کنند (مدل دسترسی آزاد یا Open Access) یا از خوانندگان و کتابخانه‌ها (مدل اشتراکی یا Subscription)

این تفاوت باعث می‌شود سیاست‌های مالی، میزان هزینه، و حتی گستره دسترسی به مقاله‌ها بین مجلات مختلف کاملاً متفاوت باشد. به همین دلیل آشنایی با این دو مدل برای پژوهشگران ضروری است تا بتوانند با توجه به بودجه و هدف خود بهترین انتخاب را داشته باشند. در جدول زیر به بیان تفاوت مجلات Open Access و Subscription پرداخته ایم:

3. تاثیر رشته و حوزه علمی در هزینه

• در رشته‌هایی مثل پزشکی و علوم زیستی، هزینه ثبت مقاله در ISI بیشتر است چون بازار علمی و تقاضا بالاتر است.
• در برخی رشته‌های علوم پایه مثل ریاضی یا فیزیک، تعداد زیادی مجله رایگان یا کم‌هزینه وجود دارد.

روش‌های کاهش هزینه ثبت مقاله در ISI

هزینه چاپ مقاله در بسیاری از مجلات ISI مخصوصاً در حالت Open Access ممکن است سنگین باشد. اما پژوهشگران می‌توانند با چند راهکار هوشمندانه این هزینه های ثبت مقاله در ISI را کاهش دهند یا حتی از پرداخت کامل معاف شوند:

1. انتخاب مجلات رایگان یا کم‌هزینه

• بسیاری از مجلات ISI به‌ویژه Subscription-based رایگان هستند.
• در رشته‌هایی مثل ریاضی و فیزیک، تعداد زیادی مجله رایگان وجود دارد.

2. استفاده از تخفیف ناشران (Waiver / Discount)

• ناشران معتبر مثل Elsevier، Springer، Wiley، MDPI برای نویسندگان کشورهای در حال توسعه (از جمله ایران) تخفیف یا معافیت از هزینه چاپ در نظر می‌گیرند.
• این تخفیف می‌تواند ۳۰ تا ۱۰۰٪ هزینه را پوشش دهد.

3. حمایت مالی دانشگاه یا مؤسسات پژوهشی

• بسیاری از دانشگاه‌ها و مراکز علمی بودجه ای برای چاپ مقاله ISI در نظر می‌گیرند.
• پژوهشگر می‌تواند با ارائه درخواست، از این حمایت‌ها استفاده کند.

4. همکاری با نویسندگان خارجی (Co-Author)

• در پروژه‌های مشترک، معمولاً نویسنده مسئول خارجی پرداخت هزینه را انجام می‌دهد.
• این روش به پژوهشگران ایرانی کمک می‌کند مشکل پرداخت ارزی را هم دور بزنند.

5. انتخاب مجلات با گزینه Hybrid

• بعضی مجلات Hybrid هستند: یعنی هم به‌صورت Subscription و هم Open Access مقاله می‌پذیرند.
• نویسنده می‌تواند به‌جای انتخاب Open Access، انتشار مقاله خود را به صورت Subscription انجام دهد (بدون هزینه).

6. اجتناب از خدمات غیرضروری

• خدماتی مثل چاپ سریع (Fast Track) یا ویرایش حرفه ای زبان در برخی مجلات هزینه‌بر است.
• در صورت امکان می‌توان از این خدمات صرف‌نظر کرد و هزینه نهایی را کاهش داد.

خطرات و چالش‌های انتشار مقاله ISI

انتشار مقاله در مجلات ISI علاوه بر مزایا، با چالش‌ها و ریسک‌هایی هم همراه است. شناخت این موارد به پژوهشگران کمک می‌کند تصمیم آگاهانه‌تری بگیرند و از هدررفت زمان و هزینه جلوگیری کنند و با احتیاط بیشتری مجله مناسب را انتخاب کرده و مسیر چاپ مقاله را با اطمینان بیشتری طی کنند. از جمله این خطرات میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

1. مجلات جعلی (Predatory Journals)

• برخی مجلات ظاهراً ISI یا معتبر معرفی می‌شوند، اما در واقع هیچ نمایه معتبری ندارند.
• این مجلات معمولاً با وعده چاپ سریع و آسان، مبالغ بالایی دریافت می‌کنند.
• مقاله چاپ‌شده در این مجلات اعتبار علمی ندارد و حتی ممکن است برای رزومه پژوهشی مشکل‌ساز شود.

2. هزینه‌های پنهان

• بعضی مجلات علاوه بر هزینه اصلی، هزینه‌های اضافی مثل چاپ تصاویر رنگی، فرمت‌بندی خاص یا ویراستاری اجباری دریافت می‌کنند.
• این هزینه‌ها معمولاً قبل از ارسال شفاف بیان نمی‌شوند و پژوهشگر را غافلگیر می‌کنند.

3. سوءاستفاده واسطه‌ها

• برخی مؤسسات یا افراد واسطه با وعده چاپ تضمینی مقاله، مبالغ زیادی از پژوهشگران دریافت می‌کنند.
• در بسیاری از موارد مقاله یا در مجلات نامعتبر چاپ می‌شود یا اصلاً چاپ نمی‌شود.

4. زمان طولانی داوری در مجلات رایگان

• مجلات معتبر و رایگان معمولاً فرآیند داوری بسیار طولانی دارند (گاهی بیش از یک سال).
• این موضوع برای پژوهشگرانی که به چاپ سریع نیاز دارند، یک چالش بزرگ است.

5. مشکلات پرداخت ارزی برای پژوهشگران ایرانی

• به دلیل تحریم‌ها، پرداخت هزینه چاپ به ناشران خارجی برای پژوهشگران ایرانی سخت است.
• استفاده از واسطه‌ها علاوه بر هزینه اضافی، همیشه ریسک کلاهبرداری یا تأخیر را دارد.

سوالات متدوال

آیا همه مجلات ISI پولی هستند؟

خیر. برخی مجلات ISI رایگان هستند (Subscription-based) و نویسنده هیچ هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند. اما بسیاری از مجلات Open Access هزینه چاپ (APC) دریافت می‌کنند.

هزینه چاپ مقاله در مجلات ISI چقدر است؟

بسته به ناشر و رتبه مجله، هزینه‌ها از حدود 500 دلار تا بیش از 4000 دلار متغیر است. در برخی مجلات بسیار معتبر (مثل Cell Press) این مبلغ بیشتر هم می‌شود.

هزینه چاپ مقاله در مجلات داخلی چقدر است؟

اکثر مجلات داخلی (علمی–پژوهشی و ISC) رایگان هستند یا نهایتاً هزینه‌ای در حد چندصد هزار تا چند میلیون تومان دریافت می‌کنند.

آیا پرداخت هزینه به معنای پذیرش قطعی مقاله است؟

خیر. پرداخت هزینه (مثل Submission Fee) تنها برای ورود به فرآیند داوری است. پذیرش مقاله کاملاً وابسته به کیفیت علمی و نظر داوران است.

آیا می‌توان هزینه چاپ مقاله ISI را کاهش داد؟

بله. با انتخاب مجلات رایگان، استفاده از تخفیف ناشران (Waiver)، حمایت مالی دانشگاه‌ها، و همکاری با نویسندگان خارجی می‌توان هزینه‌ها را کاهش داد.

پژوهشگران ایرانی چطور هزینه را پرداخت می‌کنند؟

به دلیل تحریم‌های بانکی، پژوهشگران ایرانی معمولاً از طریق شرکت‌های واسطه پرداخت ارزی یا همکاری با نویسندگان خارجی (Co-Author) اقدام می‌کنند.

هزینه چاپ سریع (Fast Track) چقدر است؟

این هزینه در مجلات مختلف فرق دارد و معمولاً علاوه بر APC دریافت می‌شود. به طور میانگین چندصد دلار به مبلغ اصلی اضافه می‌شود.

از کجا بفهمیم یک مجله جعلی است یا معتبر؟

با بررسی سایت رسمی ناشر، بررسی نمایه بودن در پایگاه‌های معتبر (Web of Science, Scopus) و پرهیز از اعتماد به ایمیل‌های تبلیغاتی مشکوک می‌توان از دام مجلات جعلی (Predatory) دوری کرد.

جمع بندی

پژوهشگران پیش از ارسال مقاله باید ابتدا اهداف خود (مانند ارتقای رزومه، دیده‌شدن بیشتر یا صرفاً چاپ سریع) را مشخص کنند و سپس بر اساس بودجه، اعتبار مجله و شرایط پرداخت، بهترین گزینه را انتخاب نمایند. در این مسیر، شناخت کامل هزینه‌ها و شیوه‌های کاهش آن‌ها کلید موفقیت است. چاپ مقاله در مجلات ISI فرصتی ارزشمند برای ارتقای علمی است، اما هزینه های انتشار مقاله ISI می‌تواند برای پژوهشگران چالش‌برانگیز باشد. این هزینه‌ها بسته به نوع مجله و ناشر متفاوت است و از رایگان تا چند هزار دلار متغیر خواهد بود. با انتخاب هوشمندانه مجله، استفاده از تخفیف‌ها و حمایت‌های مالی، و پرهیز از مجلات جعلی، پژوهشگران می‌توانند مسیر چاپ مقاله را با اطمینان و هزینه کمتر طی کنند.

منابع

1. Article processing charges in OA journals: Relationship between price and quality
2. Article Processing Charges (APC) Information
3. Springer Nature. (n.d.). Open Access APCs
4. Wiley. (n.d.). Open Access Options and Charges.