در دنیای نشر، هر کتاب پیش از آن‌که به چاپ برسد و وارد بازار شود، باید هویت مشخصی داشته باشد. همانطور که هر انسان شناسنامه دارد، کتاب هم نیازمند اطلاعاتی است که نشان دهد چه کسی آن را نوشته، کِی منتشر شده و از چه مسیری در دسترس است. در ایران، دو بخش اصلی این هویت‌سازی «شابک» و «فیپا» هستند؛ دریافت فیپا و شابک هم نظم کتابداری را برقرار می‌کنند و هم به اثر اعتبار و امکان توزیع قانونی می‌بخشند.
بسیاری از نویسندگان و ناشران در نخستین تجربه‌ی چاپ کتاب، با پرسش‌های گوناگونی روبه‌رو می‌شوند. دانستن پاسخ آنها دشوار نیست، اما ناآگاهی از روند رسمی می‌تواند انتشار را به‌تعویق بیندازد یا مشکلات حقوقی ایجاد کند. در این مطلب، با مفهوم فیپا و شابک، کاربرد و تفاوتشان آشنا می‌شویم و گام‌به‌گام یاد می‌گیریم چگونه آنها را به‌درستی دریافت کنیم تا کتاب، آماده‌ی چاپ و عرضه در بازار باشد.
فیپا چیست؟
فیپا (فهرست‌نویسی پیش از انتشار) مرحله‌ای رسمی و ضروری در فرآیند نشر کتاب در ایران است. این فهرست شامل اطلاعاتی مانند نام نویسنده، عنوان اثر، موضوع، رده‌بندی دیویی، ناشر، سال انتشار و شمارگان کتاب است. هدف فیپا، ثبت و استانداردسازی اطلاعات کتاب پیش از چاپ است تا هر کتاب در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاعاتی کشور به‌درستی شناسایی و بازیابی شود. در ایران، صدور فیپا فقط از طریق سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران انجام می‌شود و برای همه‌ی ناشران و نویسندگان رایگان است. دریافت فیپا به کتاب شما اعتبار رسمی می‌دهد و یکی از پیش‌نیازهای دریافت مجوز نشر و ورود به بازار کتاب محسوب می‌شود.
شابک چیست؟
شابک کتاب یا شماره استاندارد بین‌المللی کتاب (ISBN)، یک عدد ۱۳ رقمی منحصربه‌فرد است که برای شناسایی هر کتاب در سطح ملی و جهانی به‌کار می‌رود. شابک مانند «کد ملی» کتاب عمل می‌کند و مشخص می‌سازد هر اثر متعلق به کدام ناشر است و در چه قالبی منتشر شده است. در ایران، مرجع رسمی صدور شابک، خانه کتاب و ادبیات ایران است و هر ناشر یا نویسنده مستقل باید از طریق سامانه شابک برای دریافت آن اقدام کند. درج شابک بر روی صفحه شناسنامه و پشت جلد کتاب، شرط اصلی توزیع قانونی و فروش در فروشگاه‌ها و پلتفرم‌های آنلاین کتاب است.
تفاوت های فیپا و شابک
فیپا و شابک هر دو از مراحل ضروری پیش از چاپ کتاب هستند و برای پاسخ به این پرسش که «فیپا و شابک چیست؟»، لازم است که تفاوت‌های میان این دو را بررسی کنیم:
| مورد مقایسه | فیپا (FIPA) | شابک (ISBN) |
|---|---|---|
| تعریف | فهرست‌نویسی پیش از انتشار؛ مجموعه‌ای از اطلاعات استاندارد درباره کتاب که پیش از چاپ تهیه می‌شود. | شماره استاندارد بین‌المللی کتاب؛ یک کد ۱۳ رقمی برای شناسایی منحصربه‌فرد هر کتاب. |
| هدف اصلی | شناسایی و فهرست‌نویسی کتاب در نظام کتابداری کشور. | شناسایی کتاب در سطح ملی و بین‌المللی برای فروش، توزیع و ثبت رسمی. |
| مرجع صادرکننده در ایران | سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران | مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران |
| هزینه دریافت | رایگان | رایگان |
| زمان صدور | بین ۳ تا ۱۰ روز کاری بسته به نوع اثر | معمولاً طی ۱ تا ۲ روز کاری |
| مرحله در فرایند نشر | پس از دریافت شابک و پیش از مجوز چاپ | نخستین گام رسمی پیش از دریافت فیپا |
| اطلاعات درج‌شده | عنوان، نویسنده، مترجم، موضوع، رده‌بندی دیویی، ناشر، سال انتشار، شمارگان | شناسه کشور و ناشر، شماره عنوان، قالب انتشار، رقم کنترل |
| محل درج در کتاب | صفحه شناسنامه (پشت صفحه عنوان) | صفحه شناسنامه و بارکد پشت جلد |
| نوع شناسایی | شناسنامه کتابخانه‌ای | شناسه بین‌المللی و بازاری |
| ضرورت قانونی | اجباری برای ثبت و ورود به کتابخانه ملی و دریافت مجوز نشر | اجباری برای چاپ، توزیع و فروش رسمی کتاب |
| اعتبار بین‌المللی | فقط در ایران و نظام کتابداری ملی معتبر است | در سراسر جهان و پایگاه‌های کتابشناسی بین‌المللی معتبر است |
| ترتیب دریافت | بعد از شابک | قبل از فیپا |
| کاربرد اصلی | سازماندهی، طبقه‌بندی و بازیابی کتاب در کتابخانه‌ها | ردیابی و فروش کتاب در بازار داخلی و جهانی |
نقش فیپا در تبادل داده و اطلاع‌رسانی بین‌المللی
فیپا تنها یک الزام اداری برای چاپ کتاب نیست، بلکه یکی از مهم‌ترین ابزارهای تبادل داده در نظام اطلاع‌رسانی جهانی به‌شمار می‌آید. هدف اصلی این نظام، آن است که اطلاعات کتاب پیش از انتشار، به‌صورت استاندارد و دقیق آماده شود تا پس از چاپ، به‌سرعت در دسترس کتابخانه‌ها، مراکز اسناد، پایگاه‌های داده و حتی فروشندگان بین‌المللی کتاب قرار گیرد. داده‌های فیپا در قالب رکوردهای کتابشناختی دیجیتال تولید می‌شوند. این رکوردها پس از تأیید، به شبکه‌های اطلاعاتی و سامانه‌های فهرست‌نویسی خودکار منتقل می‌گردند.
کتاب‌هایی که دارای فیپای معتبر هستند، بلافاصله پس از انتشار در پایگاه‌های بین‌المللی مانند WorldCat، Library of Congress Online Catalog یا شبکه‌های ملی کتابخانه‌ها قابل جست‌وجو می‌شوند. در ایران نیز سازمان اسناد و کتابخانه ملی، با پیروی از همین الگو، اطلاعات کتاب‌های دارای فیپا را در پایگاه داده‌ی خود ثبت کرده و در اختیار مراکز علمی و فرهنگی قرار می‌دهد. با توسعه‌ی خدمات دیجیتال، انتظار می‌رود در آینده این داده‌ها به‌صورت برخط در اختیار سایر سامانه‌های بین‌المللی قرار گیرد.
مراحل دریافت شابک
شابک شماره‌ای ۱۳ رقمی است که به هر کتاب، مانند کد ملی برای افراد، هویت منحصربه‌فرد می‌دهد. بدون شابک، هیچ کتابی در شبکه‌ی رسمی نشر، فروشگاه‌ها یا کتابخانه‌ها قابل شناسایی و توزیع نیست. در ایران، نهاد رسمی صدور شابک خانه کتاب و ادبیات ایران است و تمامی فرایند دریافت آن به‌صورت اینترنتی از طریق سامانه شابک انجام می‌شود. در ادامه، مراحل دریافت شابک به ترتیب توضیح داده شده است:
ثبت نام ناشر یا ناشر-مولف
در نخستین گام، باید در سامانه شابک عضو شوید. اگر مجوز نشر دارید، به‌عنوان «ناشر حقوقی» ثبت نام می‌کنید؛ اما اگر خود نویسنده هستید و کتاب را شخصاً منتشر می‌کنید، گزینه‌ی «ناشر-مولف» را انتخاب کنید. در این مرحله، اطلاعات پایه شامل نام، کد ملی یا شناسه ملی، نشانی، شماره تماس و ایمیل ثبت می‌شود. پس از بررسی و تأیید اطلاعات، حساب کاربری برایتان فعال می‌گردد تا بتوانید درخواست شابک ارسال کنید.
ورود به سامانه و ثبت اطلاعات کتاب
پس از فعال شدن حساب، وارد پنل کاربری شوید و مطابق تصویر زیر گزینه‌ی درخواست شابک جدید را انتخاب کنید. فرمی باز می‌شود که باید در آن مشخصات کامل کتاب را وارد کنید؛ مانند:
- عنوان کامل اثر
- نام نویسنده یا مترجم
- نام ناشر
- شمارگان و قیمت
- زبان و موضوع کتاب
- قالب انتشار (چاپی یا الکترونیکی)
در پایان، پیش‌نویس اطلاعات را بررسی کنید تا خطایی وجود نداشته باشد، زیرا هر شابک فقط برای همان عنوان و مشخصات ثبت‌شده معتبر است.
تخصیص شابک و دریافت شماره
در صورت تأیید درخواست، سامانه به‌صورت خودکار یک شماره شابک ۱۳ رقمی برای کتاب صادر می‌کند.
این شماره شامل چند بخش است:
- پیش‌شماره جهانی (۹۷۸ یا ۹۷۹)
- شناسه کشور یا منطقه (برای ایران معمولاً ۶۰۰، ۶۲۲ یا ۹۶۴)
- شناسه ناشر
- شناسه عنوان کتاب
- رقم کنترل نهایی
شابک صادرشده باید در صفحه شناسنامه کتاب درج شود تا در مرحله‌ی دریافت فیپا مورد استفاده قرار گیرد.
تولید بارکد شابک برای پشت جلد
پس از دریافت شماره شابک، لازم است بارکد استاندارد آن را بسازید تا در پشت جلد کتاب چاپ شود. برای این کار می‌توانید از ابزارهای آنلاین رایگان یا نرم‌افزارهای طراحی استفاده کنید. در بارکد، عدد شابک به‌صورت عددی نیز در زیر نوارها نوشته می‌شود. اگر کتاب قیمت مشخصی دارد، درج قیمت در کنار بارکد مجاز و متداول است.
تفاوت نسخه‌ها و ویرایش‌ها در دریافت شابک
هر قالب یا نسخه از کتاب، باید شابک جداگانه داشته باشد. به‌عنوان نمونه:
- نسخه چاپی و نسخه الکترونیکی یک کتاب شابک متفاوت دارند.
- اگر کتاب با جلد سخت و جلد شومیز منتشر شود، برای هرکدام شابک جدا صادر می‌شود.
- در صورت ویرایش محتوای کتاب، باید شابک جدید گرفته شود.
اما اگر فقط تجدید چاپ بدون تغییر محتوا انجام شود، همان شابک قبلی معتبر است.
نکات مهم و خطاهای رایج
- اطلاعات واردشده باید دقیق و مطابق با آنچه روی جلد چاپ می‌شود باشد.
- از استفاده از شابک‌های کتاب‌های دیگر یا شماره‌های ساختگی خودداری کنید؛ این کار تخلف محسوب می‌شود.
- اگر در چاپ یا طراحی جلد تغییری ایجاد کردید که بر متادیتای کتاب اثر می‌گذارد (مثل تغییر عنوان یا نویسنده)، باید شابک جدید بگیرید.
- پیش از ارسال برای فیپا، حتماً شماره شابک را در صفحه شناسنامه درج کنید.
دریافت شابک اولین گام رسمی در مسیر انتشار کتاب است. این شماره، کتاب شما را در شبکه جهانی نشر قابل شناسایی می‌کند و پایه‌ی تمام مراحل بعدی مانند فیپا و مجوز نشر محسوب می‌شود. استفاده از سامانه رسمی خانه کتاب، ساده و امن است و کمک می‌کند کتاب شما مسیر انتشار را به‌صورت حرفه‌ای و قانونی طی کند.
مراحل دریافت فیپا
همانطور که قبلا اشاره شد، فیپا مخفف عبارت «فهرست‌نویسی پیش از انتشار» است. این فهرست، اطلاعات دقیق و استاندارد کتاب را پیش از چاپ ثبت می‌کند تا بعد از انتشار، در بانک اطلاعاتی کتابخانه ملی ایران قابل جست‌وجو باشد. هدف از فیپا، ایجاد نظم در ثبت آثار چاپی و تسهیل دسترسی کتابداران و پژوهشگران به منابع است. دریافت فیپا، مرحله‌ای ضروری پیش از گرفتن مجوز نشر و چاپ کتاب محسوب می‌شود و فقط توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران صادر می‌گردد. فرآیند دریافت فیپا کاملاً رایگان، آنلاین و رسمی است. در ادامه، گام‌به‌گام با مراحل آن آشنا می‌شویم:
عضویت در سامانه فیپا
برای شروع، باید در سامانه فیپای الکترونیکی کتابخانه ملی ثبت نام کنید. در این مرحله اطلاعات پایه‌ی ناشر یا ناشر–مولف وارد می‌شود که شامل نام، کد ملی یا شناسه ملی، آدرس، تلفن و ایمیل است. پس از تأیید حساب، دسترسی به بخش «درخواست فیپا» برای شما فعال می‌شود. اگر قبلاً در سامانه ثبت نام کرده‌اید، می‌توانید با همان حساب کاربری وارد شوید و نیازی به ثبت نام مجدد نخواهد بود.
آماده سازی فایل و اطلاعات کتاب
برای دریافت فیپا باید اطلاعات کتاب دقیق و کامل باشد. مهم‌ترین مواردی که باید آماده کنید عبارت‌اند از:
- عنوان کامل اثر و زیرعنوان (در صورت وجود)
- نام نویسنده، مترجم یا گردآورنده
- نام ناشر و رده موضوعی کتاب
- تعداد صفحات، قطع کتاب و شمارگان
- شابک
همچنین لازم است فایل نهایی کتاب را بارگذاری کنید. این نسخه باید شامل صفحه شناسنامه‌ای باشد که در آن شماره شابک درج شده است.
بررسی و تایید توسط کارشناسان
پس از ارسال درخواست، کارشناسان کتابخانه ملی، اطلاعات و فایل‌های شما را بررسی می‌کنند تا اطمینان یابند که همه دقیق و منطبق با ضوابط است. اگر نقصی وجود داشته باشد، بازگشت داده می‌شود تا اصلاح نمایید.
صدور فیپا و دریافت کد یا سند فیپا
در صورتی که همه‌چیز تأیید شود، فیپا صادر می‌شود. سند فیپا شامل شناسه فیپا، مشخصات کتاب و کد مربوطه است. زمان صدور فیپا بسته به وضعیت کتاب متفاوت است؛ برای کتاب‌هایی که تجدید چاپ هستند، معمولاً ۳ روز کاری زمان نیاز است اما برای کتاب‌هایی که چاپ نخست‌اند یا تغییرات زیادی دارند، ممکن است تا ۱۰ روز کاری به‌طول بینجامد.
نکات قابل توجه برای دریافت فیپا
- فیپا رایگان است و نباید هزینه‌ای بابت آن پرداخت شود؛ سازمان اسناد و کتابخانه ملی آن را صادر می‌کند.
- هیچ نماینده‌ای حق صدور فیپا ندارد؛ فقط خود سازمان کتابخانه ملی مجاز است.
- حتماً قبل از ارسال درخواست فیپا، شماره شابک را در کتاب درج کرده باشید چون بدون آن درخواست کامل نیست.
- دقت در وارد کردن اطلاعات الزامی است؛ کوچک‌ترین اختلاف بین داده‌ها و فایل نهایی ممکن است منجر به رد درخواست شود.
- اگر کتاب غیرکتابی (مثل نرم‌افزار آموزشی، نقشه، منابع چندرسانه‌ای) باشد، مراحل خاصی وجود دارد که باید در فرم فیپا درخواست مخصوص منابع غیرکتابی را انتخاب کنید.
محل و فرمت صفحه شناسنامه
صفحه‌ی شناسنامه یا صفحه‌ی حقوقی کتاب، یکی از بخش‌های مهم و در عین حال نادیده‌گرفته‌شده‌ی فرایند چاپ است. این صفحه در نگاه اول شاید فقط مجموعه‌ای از اطلاعات ساده به‌نظر برسد، اما در واقع شناسنامه‌ی رسمی کتاب به‌شمار می‌آید و نقش اساسی در نظم کتابداری و اعتبار اثر دارد. اطلاعاتی مانند شابک، فیپا، نوبت چاپ، ناشر، سال انتشار و قیمت در همین صفحه درج می‌شود و هرکدام اهمیت حقوقی و کتابخانه‌ای خاصی دارند. رعایت چیدمان درست و درج دقیق داده‌ها در صفحه‌ی شناسنامه نه‌تنها نشانه‌ی حرفه‌ای‌بودن ناشر است، بلکه از بروز خطا در مراحل صدور مجوز، فهرست‌نویسی و توزیع کتاب جلوگیری می‌کند. برای تنظیم صفحه شناسنامه کتاب باید به این نکات توجه شود:
محل قرارگیری صفحه شناسنامه
بر اساس ضوابط کتابخانه ملی ایران، صفحه‌ی شناسنامه باید در پشت صفحه‌ی عنوان کتاب قرار گیرد. در قسمت بالایی صفحه، اطلاعات صادرشده از سوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درج می‌شود. متن فیپا باید عیناً و بدون هیچ‌گونه تغییر، حذف یا ویرایش در صفحه‌ی شناسنامه قرار گیرد. هرگونه اصلاح در اطلاعات فیپا، منوط به دریافت فیپای جدید از کتابخانه ملی است. در پایین صفحه، اطلاعات مرتبط با انتشار و تولید کتاب درج می‌شود. این اطلاعات شامل موارد زیر است:
- شماره شابک (ISBN)
- نام ناشر و نشانی کامل او
- نوبت چاپ و سال انتشار
- شمارگان (تیراژ)
- نام چاپخانه
- نام ویراستار
- قیمت پشت جلد
محل و نحوه درج فیپا
اطلاعات فیپا که توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران صادر می‌شود، باید دقیقاً در بالای صفحه‌ی شناسنامه درج گردد. این اطلاعات شامل عنوان اثر، نام پدیدآورندگان، موضوع، رده‌بندی دیویی، شماره ثبت و مشخصات انتشاراتی است. فیپا به‌صورت یک بلوک متنی چاپ می‌شود و باید از سایر اطلاعات صفحه با فاصله‌ی مناسب و خطوط افقی یا فضای سفید تفکیک شود. تغییر در ساختار، حذف یا ویرایش متن فیپا به هر شکل مجاز نیست و در صورت بروز هرگونه تغییر در مشخصات اثر (مانند تغییر عنوان، تعداد صفحات یا ناشر)، لازم است درخواست فیپای جدید ارائه شود.
محل و نحوه درج شابک
شابک باید به‌صورت عدد ۱۳ رقمی و همراه با خط‌تیره‌های استاندارد نوشته شود. نمونه‌ی صحیح درج آن به‌صورت مقابل است: شابک: 978-600-000-000-0
علاوه بر درج در صفحه‌ی شناسنامه، شابک باید در پشت جلد کتاب نیز به‌صورت بارکد چاپ شود. بر اساس دستورالعمل رسمی سامانه شابک، عدد شابک باید در بالای بارکد و به‌صورت خوانا درج گردد. درج قیمت کتاب در کنار بارکد، در صورت تمایل ناشر، بلامانع است.
خطاهای رایج در تدوین صفحه شناسنامه
- جاگذاری نادرست فیپا: فیپا باید پشتِ صفحه‌ی عنوان درج شود؛ چاپ آن در صفحات دیگر یا حذف بخشی از اطلاعات، مغایر با ضوابط رسمی است.
- ناهماهنگی اطلاعات: اختلاف میان داده‌های فیپا و اطلاعات درج‌شده در صفحه شناسنامه (مانند عنوان یا نام نویسنده) از خطاهای رایج است و باید پیش از چاپ اصلاح شود.
- حذف یا تغییر متن فیپا: هرگونه ویرایش در محتوای فیپا، حتی برای کوتاه‌سازی یا زیبایی ظاهری، مجاز نیست.
- عدم درج بارکد شابک در پشت جلد: مطابق دستورالعمل شابک، شماره شابک باید همراه بارکد استاندارد در پشت جلد درج شود؛ حذف آن می‌تواند مانع توزیع رسمی کتاب گردد.
- چیدمان غیرحرفه‌ای یا نامنظم: استفاده از فونت‌های ناهماهنگ یا فاصله‌گذاری نامناسب ممکن است خوانایی صفحه شناسنامه را کاهش دهد. بهتر است از قالبی ساده، خوانا و رسمی استفاده شود.
تفاوت شابک با شناسه‌های دیگر
در دنیای نشر و اسناد علمی، چند نوع شناسه استاندارد برای شناسایی آثار وجود دارد که هر یک کارکرد و دامنه‌ی خاص خود را دارند. هنگام کار با کتاب، نشریه، موسیقی یا مقالات دیجیتال، باید بدانیم کدام شناسه به کدام نوع اثر تعلق دارد. در جدول زیر به بررسی تفاوت‌های آنها اشاره شده است:
| شناسه | حوزه کاربرد | طول استاندارد / فرمت | نکات کلیدی |
|---|---|---|---|
| شابک (ISBN) | کتاب‌ها و محصولات مشابه (کتاب چاپی، الکترونیکی، گزارش) | ۱۳ رقمی | برای هر قالب چاپی یا الکترونیکی کتاب، شابک جدا لازم است. |
| ISSN | نشریات دوره‌ای مثل مجله، روزنامه، ژورنال علمی | ۸ رقمی | یک نشریه (یک عنوان مداوم) یک ISSN دارد؛ شماره همه شماره‌ها یک نشریه یکسان است مگر عنوان تغییر کند. |
| ISMN | آثار موسیقی چاپی (نت، پارتیتور و …) | ۱۳ رقمی (فرمت جدید) | سیستم جداگانه اما از نظر فنی با استاندارد EAN سازگار است. |
| DOI | مقالات علمی، مجلات آنلاین، اسناد دیجیتال | قالب ترکیبی شامل حروف و اعداد (persistent identifier) | شناسه دائمی برای آثار دیجیتال؛ امکان لینک دائمی به اثر را فراهم می‌کند. |
سوالات متداول
فیپا چیست و چه کاربردی دارد؟
فیپا مجموعه‌ای از اطلاعات کتابشناختی است که پیش از چاپ، توسط کتابخانه ملی ایران صادر می‌شود تا کتاب در نظام کتابداری کشور قابل شناسایی و بازیابی باشد.
شابک چیست و چرا برای کتاب لازم است؟
شابک یک کد ۱۳ رقمی منحصربه‌فرد است که برای شناسایی هر عنوان کتاب در سطح ملی و جهانی به‌کار می‌رود و برای فروش و توزیع رسمی ضروری است.
آیا برای هر چاپ جدید باید شابک جدید بگیرم؟
اگر کتاب بدون تغییر محتوایی تجدید چاپ شود، شابک قبلی معتبر است. اما در صورت تغییر در عنوان، متن یا قالب (مثلاً چاپ الکترونیکی)، باید شابک جدید دریافت شود.
ترتیب دریافت شابک و فیپا چگونه است؟
ابتدا باید شابک دریافت شود، سپس با واردکردن آن در فرم درخواست فیپا، پرونده در کتابخانه ملی ثبت می‌شود.
زمان صدور فیپا چقدر است؟
مدت زمان صدور فیپا معمولاً بین ۳ تا ۱۰ روز کاری متغیر است و بستگی به نوع اثر (چاپ اول یا تجدید چاپ) دارد.
محل درج فیپا و شابک در کتاب کجاست؟
فیپا باید در پشتِ صفحه عنوان (صفحه شناسنامه) درج شود و شابک نیز در همان صفحه و علاوه بر آن به‌صورت بارکد در پشت جلد چاپ می‌شود.
اگر اطلاعات کتاب بعد از صدور فیپا تغییر کند چه باید کرد؟
در صورت تغییر در مشخصات اصلی کتاب (مانند عنوان، نویسنده، تعداد صفحات یا ناشر)، لازم است درخواست فیپای جدید از طریق سامانه کتابخانه ملی ارسال شود.
نتیجه‌گیری
شابک و فیپا دو مرحله‌ی اساسی در مسیر انتشار قانونی و حرفه‌ای کتاب هستند. شابک با شناسه‌ی ۱۳ رقمی خود، هویت جهانی کتاب را مشخص می‌کند و امکان فروش و توزیع رسمی آن را فراهم می‌سازد. در مقابل، فیپا اطلاعات کتاب را در نظام کتابداری کشور ثبت می‌کند و به اثر جایگاه علمی و مرجعیت رسمی می‌دهد.
برای هر ناشر یا نویسنده، رعایت ترتیب صحیح این دو گام ضروری است: ابتدا دریافت شابک از خانه کتاب و ادبیات ایران، سپس ثبت درخواست فیپا از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. با انجام درست این مراحل، کتاب شما نه‌تنها در بازار نشر معتبر خواهد بود، بلکه در فهرست رسمی کتابخانه‌ها و مراکز علمی کشور نیز ماندگار می‌شود.